Woonzorg Nederland is één van de grootste sociale verhuurders in ons land. Verspreid over Nederland heeft Woonzorg Nederland ongeveer 42.000 wooneenheden in eigendom, wooneenheden die voornamelijk worden bewoond door senioren met en zonder zorgvraag. Vanuit de missie “Samen kleur geven aan wonen voor senioren” zijn voor Woonzorg Nederland de voorzieningen en contacten in de leefomgeving essentieel. Om meer inzicht te krijgen hoe Woonzorg Nederland een en ander waarmaakt, én wat voor hen de gezonde leefomgeving betekent, spreken we met Anne van Grinsven, programmamanager Zorgzame buurten, en Rosanne Kamer, adviseur strategie en innovatie.
Woonzorg Nederland haalt inspiratie uit de Blue Zones – plekken in de wereld waar mensen langer en gezonder leven. Die inzichten zijn inspiratie om woonomgevingen te creëren waar senioren niet alleen prettig wonen, maar ook makkelijk anderen ontmoeten. Anne van Grinsven: “Voorop staat dat wij een prettige woonomgeving willen bieden aan onze huurders. Uit onderzoek onder huurders blijkt dat veel mensen het belangrijk vinden om hun buren te kennen en naar elkaar om te zien. Dit sluit aan bij de inzichten uit de Blue Zones, waar sterke sociale verbindingen niet alleen zorgen voor meer woongeluk, maar ook eenzaamheid verminderen, betekenis geven aan hun leven en de gezondheid verbeteren. Dat houdt onder meer in dat we inzetten op een aantrekkelijke buitenruimte, op ontmoeten en samenwerking met organisaties in de buurt. “Mensen huren bij ons zelfstandig en hebben zelf de regie op hoe ze wonen en leven. We creëren echter de condities voor ontmoeten en onderdeel zijn van een gemeenschap. Van het individu naar elegantie”
Anne van Grinsven en Rosanne Kamer
Anne: “Als woningcorporatie zijn wij er voor betaalbare en passende woningen, maar vanwege onze specifieke doelgroep richten we ons ook op de gezondheid. Dat moet ik dan vaak uitleggen, omdat wij als corporatie natuurlijk geen zorg leveren – en dat is blijkbaar het eerste waar mensen aan denken als je het over gezondheid hebt. Het gaat erom dat we kijken door de bril van gezondheid en wat we dan kunnen doen om daar een bijdrage aan te leveren. En dan blijkt dat de indeling van een wooncomplex en de inrichting van de binnen- en buitenruimte echt van invloed zijn op de mate van bewegen en toegankelijkheid van ontmoeten. Denk daarbij aan de plaatsing van trappen op aantrekkelijke plekken in een woongebouw of aan wandelpaadjes in de buitenruimte. We maken het graag mogelijk dat onze bewoners, als ze dat willen, ook zelf in de tuinen kunnen wroeten.”
In gezonde leefomgevingen gaat het over een samenspel van verschillende aspecten. Bijvoorbeeld over goed wonen en zelfstandig kunnen bewegen – ook als je afhankelijk bent van een rollator of rolstoel of als je te maken krijgt met dementie. Dan is ook hoe je je kunt oriënteren van belang. Rosanne Kamer: “Pas als je elkaar kent, kun je naar elkaar omkijken. Wij herkennen daarin drie niveaus van ontmoeting: terloops (zoals elkaar tegenkomen op de trap), georganiseerd en ondersteunend. In die laatste categorie gaat het ook om iemand die helpt indien nodig, een luisterend oor of een schouderklopje.”
Anne: “In bestaande wooncomplexen is het niet altijd mogelijk om de inrichting van het pand of de buitenruimte helemaal te veranderen. Dan gaan we samen met de huurders en (buurt) organisatie kijken wat mogelijk is. Bij nieuwbouw is dat anders, dan kan er vanaf het ontwerp al rekening mee gehouden worden. Een recent project is De Stadsveteraan in Amsterdam. Tijdens het Blue Zone Festival worden de ervaringen van dit project gedeeld. In dit woonconcept gaat het om ontmoeten, een leefgemeenschap en voorzieningen delen. In dit project zijn we ruim twee jaar voor de eerste steen was gelegd al in gesprek gegaan met de potentiële huurders. Eigenlijk met als uitgangspunt om een leefgemeenschap te kunnen bouwen waarin de principes van samen leven door de bewoners zijn opgetekend. Daarnaast dachten zij mee aan de inrichting en invulling van de ontmoetingsruimten. Uiteindelijk is er ook een beheercoöperatie opgericht, die onder andere verantwoordelijk is voor het beheer van de ontmoetingsruimten. Onze rol was faciliterend in dit hele traject, en we hebben de regie zoveel mogelijk bij de toekomstige huurders neergelegd.”
Rosanne: ”De woningen in De Stadsveteraan vallen onder de sociale huur. In de woningtoewijzing gaan we in De Stadsveteraan in beginsel uit van de reguliere woonruimteverdeling. Maar daar is een klik-gesprek aan toegevoegd. Dat is een gesprek met een nieuwe potentiële huurder en een selectiecommissie van de huidige huurders. Het bijdragen aan de leefgemeenschap is een essentieel onderdeel van het wonen in De Stadsveteraan. Dat maakt dat deze woonplek niet voor iedereen is, en er bewust voor wordt gekozen of deze community en manier van samen leven bij iemand past. Samen wordt gekeken of er een klik is. Woonzorg Nederland neemt niet deel aan zo’n gesprek, waarin het onder meer gaat over motivaties, hobby’s en hoe iemand wil samen leven in het pand.”
“De Stadsveteraan is een mooi voorbeeld waarbij ontmoeten en onderdeel zijn van een gemeenschap goed samenkomen. Zo’n concept is niet voor iedereen, en daarom is het belangrijk om te blijven investeren en innoveren in verschillenden manieren van wonen,” vervolgt Anne. “Woonvormen die passen bij verschillende leefstijlen, culturele achtergronden, woonwensen en zorgvragen. Want voor de nieuwe generatie senioren bepaalt niet hun leeftijd hoe ze willen en kunnen wonen, maar hun leefstijl en vitaliteit.
Het is zowel financieel als organisatorisch een uitdaging om een gezonde woonomgeving te creëren én te behouden, met voldoende ruimte voor ontmoeting. Om echt bij te dragen aan gezondheid en preventie, is samenwerking tussen wonen, welzijn en zorg essentieel. Dat vraagt om een structurele inzet van middelen en menskracht, ook vanuit welzijn en zorg, zodat deze plekken niet alleen ontstaan, maar ook blijven bestaan.”
Foto: De Stadsveteraan, Woonzorg Nederland
