We maken de komende weken een rondje langs de inzendingen voor de Blue Zone Festival Award 2024. In dit artikel zoomen we in op de Dorpsondersteuner. De Dorpsondersteuner kreeg de tweede prijs in de categorie sociale interventies. Lees je mee?
Omschrijving
Het project de Dorpsondersteuner is voortgekomen uit een vierjarig programma ‘de vitale beweging’ ondersteund door de Provincie Overijssel. Samen met de Universiteit van Groningen is samen met inwoners, gemeenten en welzijnsorganisaties onderzocht hoe we de transitie van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving vorm kunnen geven.
Eén van de belangrijkste succesfactoren voor deze transitie is nabijheid en vertrouwen van een professional gebleken. Daarnaast zijn eigenaarschap en zeggenschap van inwoners, werken aan bewustwording en vaardigheden positieve gezondheid en leren van en met elkaar belangrijk gebleken.
“Een Dorpsondersteuner is een centrale en verbindende schakel tussen dorpsbewoners, verenigingen, actieve vrijwilligersorganisaties, welzijnswerkers, zorgverleners, gemeente en andere professionals. Een dorpsondersteuner brengt mensen bij elkaar, verbindt jong en oud met elkaar en met professionals, signaleert hulpvragen en stimuleert eigenaarschap en positieve gezondheid”.
Zo is een pilot gestart in Saasveld en Fleringen en inmiddels heeft de gemeente Tubbergen en Dinkelland de Dorpsondersteuner omarmt en zijn er nog vijf dorpen gestart; Weerselo, Deurningen, Lattrop/noord Deurningen/Tilligte, Langeveen en Geesteren. Ook Vasse is op zoek naar een Dorpsondersteuner. Haarle, Hengevelde en Oldenzaal zijn in een verkennende fase. Kortom veel enthousiasme in Overijssel, daar zijn we trots op.
Doel & Visie
Inwoners nemen eigenaarschap en zeggenschap in welzijn en zorg en worden daarbij ondersteund door een dorpsondersteuner met als doel een vitaal en zorgzaam dorp. Belangrijke uitgangspunten/visie:
- Eigenaarschap: de regie ligt bij de inwoners.
- Zeggenschap: dit betekent dat in de eerste plaats de inwoners zelf gaan over de zorg en ondersteuning. Zo houden inwoners regie op hun eigen leven en de leefbaarheid. Dit betekent dat professionals zoveel mogelijk dit uitgangspunten ondersteunen en hierop aansluiten
- Nabijheid en vertrouwen. Pas als je elkaar kent kun je van betekenis zijn voor elkaar. We werken vanuit vertrouwen.
- Positieve gezondheid. Niet ziekte maar een betekenisvol leven van mensen staat centraal. De nadruk ligt op veerkracht, eigen regie en aanpassingsvermogen van de mens en niet op de beperkingen. We helpen inwoners om vaardigheden te versterken om veerkracht te vergroten
- Lokaal netwerk: informeel en formeel en welzijn en zorg zijn verbonden en versterken elkaar. Samen werken aan de bedoeling en vanuit eenzelfde visie
- Leren en verbeteren. We kunnen veel van elkaar leren inwoners, gemeente, professionals. Samen moeten we steeds stil staan bij wat helpt en werkt en kijken we naar belemmeringen als uitdagingen. Samen gaan we voor hetzelfde een vitaler en zorgzamer Dorp. Samen zijn we dan op de toekomst voorbereidt. We krijgen in de toekomst te maken met een dubbele vergrijzing en personeelstekorten in de zorg en dan hebben we elkaar hard nodig!
Samenwerking
De dorpsondersteuner is de spil en regievoerder in deze samenwerking. We zetten samen een lerend netwerk op. In het project werken we samen met:
- Inwoners/werkgroep
- Verenigingen en andere organisaties
- Gemeente
- Welzijnsorganisatie
- Lokale zorgprofessionals zoals POH, Fysio, Thuiszorg, Ergo
Ook werken we samen met NLZVE (Nederland Zorgt Voor elkaar), Twenste Noabers en andere partners op het gebied van positieve gezondheid.
Plan van aanpak
Wanneer inwoners een vitaler en zorgzaam dorp voor ogen hebben en een dorpsondersteuner willen heeft WijzOud een leerkring ontwikkeld om te komen tot een gedragen plan en ondersteuning bij de uitvoering van dat plan.
Voor de dorpsondersteuner is een leergang ontwikkeld waarin coaching, intervisie en masterclasses een belangrijke rol spelen. Het thema positieve gezondheid speelt in de leerkring en leergang een belangrijke rol.
- Wat betekent het om als dorp te werken vanuit positieve gezondheid (visie/uitgangspunten)
- Hoe kun je inwoners bewust maken van positieve gezondheid en hun eigen invloed
- Hoe kun je samen met inwoners werken aan positieve gezondheid, welke tools zijn er
- Hoe kun je naar de leefomgeving kijken in relatie tot positieve gezondheid (op welke domeinen doen we al veel en welke zijn onderbelicht)
- Hoe kunnen je initiatieven opzetten vanuit de visie van positieve gezondheid. Gericht op het versterken van elkaar. Niet vanuit problemen geredeneerd maar vanuit verbinding en talenten. Door samen op te trekken als inwoners en dorpsondersteuners, gemeente en professionals en samen te leren, worden er mooie resultaten bereikt.
Geleerde lessen
Inwoners en dorpsondersteuners komen zo tot het versterken van de sociale basis; positieve gezondheid
- Individuele kracht
- Gemeenschapskracht
- Voorzieningen en professionals sluiten aan en versterken
Resultaat
Vroege signalering (preventie), minder inzet van professionals (door oplossen met inwoners), mantelzorgers en vrijwilligers voelen zich meer ondersteund, zorgkosten worden voorkomen of uitgesteld, nieuwe initiatieven worden door de gemeenschap opgezet (in Saasveld waren dat er 12), meer kennis en begrip van elkaar, langer thuis kunnen blijven wonen, netwerken worden versterkt... maar vooral doen wat inwoners en gemeenschappen belangrijk vinden
Lessen & ervaringen
- Eigenaarschap en zeggenschap Inwoners in regie is wezenlijk van belang. Inwoners worden partner. Gelijkwaardigheid in samen oplopen m.b.t positieve gezondheid is één van de succesfactoren
- Samen leren: wat werkt en wat helpt. Veel reflecteren om niet terug te vallen in het oplossen maar helpen oplossen. Mensen in hun kracht helpen, dat is wat inwoners aangeven is wat bijdraagt aan positieve gezondheid
- Moed; het kost tijd en vooral ruimte om het anders te mogen en durven doen, af te wijken van huidige systemen en structuren
Bron: Sociale Innovatie Twente
